Inger – november 2023

Een vraag die me af en toe gesteld wordt is: “Wat doe jij tegenwoordig voor werk?”

Mijn antwoord: ik werk met en voor mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt.

“Oh, wat heftig!”

En daar stokt het gesprek over mijn werk dan vaak.

Wat is het toch met seksueel misbruik dat mensen vaak niet meer weten hoe ze anders kunnen reageren dan met afschuw of verbijstering? En dat het daar dan ophoudt?

Het is tegenwoordig een soort ‘hot topic’ geworden. #METOO. Dat maakt het misschien makkelijker om aan te geven dat jij er ook mee te maken hebt gehad. Maar is het ook makkelijker geworden voor vrienden of familie om hier goed op te reageren?

Ik ben bang dat we daar nog niet zijn.

Het is niet altijd makkelijk om een verhaal over seksueel misbruik of geweld aan te horen. Het raakt ook een kwetsbaar deel van jezelf: je angst om iets dergelijks zelf te overkomen, er een oordeel over te hebben of het simpelweg te heftig vinden om aan te horen. Let daarin dus ook op jezelf: wat kan jij aan? Wat wil je wel of niet horen?

Mocht je het gesprek toch aan willen gaan, dan heb ik hier een aantal suggesties voor jou:

• Luister en geloof je gesprekspartner. Veel mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt zijn bang om niet geloofd te worden. Dat maakt ook dat het hen soms lange tijd kost om dit te bespreken. Ook als je niet altijd weet wat je kan zeggen: luisteren is vaak genoeg.

• Wees tot steun. Misschien heb je veel vragen over wat er precies is gebeurd. Maar accepteer het ook wanneer iemand niet alles kan of durft te vertellen. Het erover praten is het belangrijkste maar de regie blijft bij de persoon die slachtoffer is geworden van het misbruik.

• Stel vragen over aanrakingen. Misschien zijn jullie onderling gewend om elkaar een knuffel te geven of drie zoenen wanneer je elkaar ziet of afscheid neemt. Wees je bewust van deze aanrakingen: wat roepen die op bij je gesprekspartner? Het kan namelijk (wellicht tijdelijk) als te intiem ervaren worden.

• Biedt praktische hulp. Wat heeft de ander op dit moment nodig? Dat kan ook iets zijn als boodschappen doen of dat diegene nu niet meer alleen over straat durft en jou vraagt om haar of hem thuis te brengen. Wat kan jij hierin betekenen?

• Respecteer de keuzes die de ander maakt. Na seksueel misbruik is het natuurlijk mogelijk om aangifte te doen bij de politie. Lang niet alle slachtoffers maken hier gebruik van omdat ze het verhaal niet in zoveel details willen vertellen. Of omdat ze bang zijn van de dader en wat die gaat doen wanneer ze horen dat er aangifte tegen hen is gedaan. Het is en blijft aan het slachtoffer wat zij of hij hiermee wil doen. Dat geldt ook voor het zoeken naar psychologische of levensbeschouwelijke hulp nadat het is gebeurd. Er is veel mogelijk maar wederom: het slachtoffer heeft de regie.

• Vertel het niet door. Laat je naaste zelf bepalen wie dit te weten komt. Hoogstwaarschijnlijk is het al een hele opgave geweest om het jou te vertellen.

Ten slotte wil ik nog even terugkomen op een eerder punt: let op jezelf. Het aanhoren van het verhaal van iemand die seksueel is misbruikt kan ook bij jou heftige emoties teweegbrengen. Boosheid op de dader, schuldgevoel omdat je de ander niet hebt kunnen beschermen, verdriet om wat je naaste is aangedaan. Geef aan bij je naaste dat je hier misschien hulp bij nodig hebt van anderen. Maar let op: uiteraard zonder dat je de identiteit van het slachtoffer bekend maakt!

Mocht je als naaste specifieker advies willen over hoe jij het beste kan omgaan met een verhaal van je naaste: kijk op onze Contactpagina hoe je ons kunt bereiken.

Auteur: Gezien

Op zoek naar zingevende beelden en woorden bij de verwerking van seksueel geweld. Het is niet niks! Want wat voor de één een troostvol en helpend beeld is, jaagt een ander de gordijnen in.

In gesprek met Mariska legde ik haar de Blogopdracht voor. Wat was voor jou in het contact met de VPSG een helpend woord of beeld?, vroeg ik haar. Al pratend kwamen we op het beeld van het bootje op de (levens)zee. Een beeld wat we vaker hadden gebruikt in onze gesprekken

Voor je de zee opgaat heeft je bootje soms wel enkele reparaties nodig en is het belangrijk dat je de gaten in de bodem dicht, dat je stuur functioneert en dat je zeil gerepareerd is. Vaak kan je daar wel enige deskundige hulp bij gebruiken.

Is je bootje zeewaardig dan is het op koers houden al een hele uitdaging. Dan ga je ervan uit dat je zelf het stuur stevig in handen hebt maar dat valt, met misbruik in je rugzak, soms vies tegen. Als je zo vaak machteloos stond en niets kon doen dan is het stuur in handen nemen een hele opgave. Wat hulp van een navigator die meedenkt over de route is dan meegenomen. Samen de verschillende opties bekijken en proberen te bedenken wat het effect kan zijn van de keuze, maakt het eenvoudiger. Ook het bijstellen van de route zal dikwijls nodig zijn. Meestal vaar je niet in een rechte lijn op je doel af.

En geen zee is altijd kalm. Zijn de golven rustig en heb je een lekker windje in de rug dan lijkt het allemaal vanzelf te gaan, maar steekt de wind op en zit in je ruig water dan moet je letterlijk alle zeilen bijzetten. Als je een buitenboordmotor bij kunt zetten heb je wat meer power om vooruit te komen. Vergeet niet hem aan te zetten. De storm houdt altijd een keer weer op. Dus blijf geduldig en houd vertrouwen dat het beter kan worden.

Soms is het verstandig om op een veilige plek aan te meren en rustig af te wachten tot de storm is gaan liggen. Even bijkomen van het gevecht met de golven en de boot kan helpen nieuwe energie te vinden en nieuwe koers te bepalen. Is dit nog waar je heen wilt of is een andere richting beter?

En wat als het ‘pompen of verzuipen’ wordt? Vraag (schreeuw) om hulp, er is vaak meer hulp dan je denkt en verwacht. Omstanders zien vaak niet dat je aan het verdrinken bent (‘Not Waving but Drowning’, Stevie Smith, 1957), vraag iemand je te helpen.

Mariska heeft haar bootje inmiddels aardig onder controle en het sturen en navigeren vindt ze nu leuk. Baas over je eigen boot! Slecht weer ziet ze beter aankomen en ze heeft meer zicht op haar keuzemogelijkheden en op haar hulptroepen.

Voor haar en ieder die dit leest: een goede vaart en een behouden thuiskomst.

Door Lien Daams 

Praat erover. Een slogan waarmee we mensen willen uitnodigen voor gesprek en ontmoeting.
Woorden die eenvoudig gezegd zijn.

De woorden die inhoud geven aan deze slogan zijn helaas vaak zo moeilijk uit te spreken voor degene met ervaringen van seksueel geweld / seksuele kindermishandeling. Daarvoor moeten soms meerdere (innerlijke) obstakels genomen worden en dat stuit wel eens op onbegrip in zichzelf of in de omgeving.

Soms is het voor iemand onmogelijk om de woorden uit te spreken omdat het op een leeftijd gebeurde waarop men kind was en nog geen woorden tot zijn of haar beschikking had.
Soms komt het zwijgen door onwetendheid over wat “normaal en niet normaal” gedrag is binnen gezinnen, samenlevingen, geloofsgemeenschappen.
Soms doordat spreken erover niet geduld wordt door de omgeving.

35 jaar geleden zijn er vrouwen geweest die om de tafel zijn gaan zitten en elkaar levensverhalen vertelden. Verhalen waarin overeenkomsten van grensoverschrijdend gedrag van bekenden bleken te zitten. Woorden werden gevonden om aan elkaar uiting te geven aan alle gevolgen die de vrouwen ondervonden in hun dagelijks leven alsook hun geloofsleven.

Daardoor ontstond er ruimte voor de helende kracht die spreken kan hebben.
Er was besef dat zij vast niet de enige vrouwen waren die worstelden met ervaringen van seksueel geweld. Zij verzamelden hun moed en stonden aan de voet van de VPSG.

Dankzij hen biedt de VPSG anno 2020 nog steeds een luisterend oor voor mensen.

Door Lottemijn

(afbeelding van de bibliotheek Den Haag)

Nee, voor verkrachting is geen taal. Er is geen taal geschikt om verkrachting in te beschrijven. Laat staan dat er taal zou bestaan om de handelingen van de verkrachter of de intiemere delen van je eigen lijf te verwoorden. Het is eerder als een nachtmerrie waar je niet uit wakker kunt worden. Een nachtmerrie die bestaat uit geur, uit beelden, uit overweldiging en angst en uit een immense schade die jou aangedaan wordt.

De integriteit van lichaam en geest is geschonden. En later kom je bij de politie (of juist niet) en moet je het jou aangedane leed in woorden omzetten. En welke woorden staan je dan ter beschikking? Schuttingtaal zou het beste passen bij het vieze gevoel dat je eraan hebt overgehouden, het gevoel van weerzin en van smerigheid. Eindeloos wassen, onder de douche of in bad, eindeloos wassen. Maar dat gevoel kun je niet overbrengen aan de politie, hoe aardig ze soms ook zijn. En vaak, vanwege gene en het juist niet onder woorden kunnen brengen, gaan verkrachte mensen niet naar de politie. En sommigen die wel gaan, komen van een koude kermis thuis. Omdat de taal van de politie een totaal andere is dan jouw eigen taal over het gebeuren. Immers, zij willen de dader pakken en hebben daarvoor de meest intieme details nodig. Jij wilt ook dat de dader gepakt wordt, anders zat je niet bij de politie, maar je voelt je vernederd door de ondervraging. Je moet het allemaal herbeleven zonder dat er iemand tegenover je zit die een troostende taal heeft.

Hulpverleners dan? Mensen van de Riagg’s en van de GGZ? Je moet maar geluk hebben en net die ene treffen die er een juist oog, maar vooral een juist woord voor heeft. Ik heb de afgelopen dertig jaar één werkelijk begripvolle, toevallig mannelijke, therapeut getroffen, maar voor de rest was het afschrikwekkend wat ze tegen me zeiden. Eigenlijk moet zo’n hulpverlener zonder veel woorden kunnen voelen en dan toch het juiste zeggen. Maar dan heb je er niets aan als de hulpverlener zegt dat je het de verkrachter maar makkelijk hebt gemaakt. Dat je harder of eerder nee had moeten zeggen. Een moeilijk woord, dat ‘nee’. Vaak wordt er zo zonder woorden gedreigd en gedwongen dat jouw ‘neen’ niet gehoord wordt, niet door jou gezegd wordt. En als je al hardop ‘neen’ zei, dan was dat niet voldoende. Het enige wat voor jou zeker was, is dat je van binnen heel erg hard ‘nee’ hebt geschreeuwd.

Vrienden en familieleden? Je moet het maar snel vergeten. Je moet maar snel de draad weer oppakken. Niet te lang bij stilstaan. ‘Ben je er nou nog mee bezig???’ Een enkeling wil nog wel eens zeggen dat zo’n dader eigenlijk een ‘zielepiet’ is die een ‘slechte jeugd’ heeft gehad. Alsof dat scheelt. Of, liever gezegd, alsof dat de waarheid is. Maar sommige vrienden en familieleden helpen je werkelijk. Door zonder al te veel woorden jou lief te hebben en je in bescherming te nemen. Je zonder woorden mee de bioscoop uit te nemen als er op dat witte doek een afschuwelijke verkrachting plaats vindt, waar je niet naar kunt kijken.

Gelukkig zijn er soms mensen bij wie begrip te vinden is, maar het zijn er toch veel te weinig. Begrip tonen kan zelfs zonder woorden, een hand op je arm, een troostend kopje thee, een kaarsje dat gebrand wordt tijdens het gesprek. Samen stil zijn, samen stilstaan bij deze daad die jou gedaan is. En ook woorden kunnen dan troosten, het werkelijk meeleven, het hardop door die ander het afschuwwekkende horen veroordelen. ‘Ja, jij hebt gelijk, deze verkrachting is een misdaad! Ja, het is een misdaad’ en degene die het deed wordt door je gesprekspartner een misdadiger genoemd. Je hoeft jezelf niet langer te verdedigen, het wordt gezegd: ‘ja, dit is een afschuwwekkend iets dat jou gebeurd is en de misdadiger zou zich moeten verantwoorden, zou straf moeten krijgen’. Die ervaring heb ik een aantal keer in mijn leven gehad. Maar het duidelijkste werd dit gezegd door mijn partner en door de vrouwen van de VPSG.

Bekijk hier hoe zoiets gaat bij de politie 😉

door Catrien Posthumus Meyjes

Waarom zou je je stem vinden?

Waarom zou je gaan zingen?

Waarom zou je stem willen geven?

Iemand zei eens tegen mij: “Als ik zing, dan gaat er iets in mij stromen” en “als er iets in mij blokkeert, dan doet mijn stem het ook niet goed.”

Je stem is het meest dichtbij liggende muziekinstrument dat er is. Het vertegenwoordigt jezelf, je kan jezelf door te zingen versterken. Het is best eng en het kan ongemakkelijk voelen om te zingen. Praten, schilderen, schrijven kan veiliger voelen.

En toch… ook zingen kan weldadig veilig voelen. Samen in een klank van een lied zijn, tegelijk ademen, de tekst al zingend beleven. Zingen kan een diep geluksgevoel oproepen of rust brengen. Een glimlach naar de overkant, waar iemand precies dezelfde tekstvergissing maakt als jij: het kan bevrijdend voelen. Of lol maken terwijl je al bewegend aan het zingen bent. Rare bewegingen maken en tegelijkertijd klanken uitstoten. En dat mag allemaal bij zingen: plezier hebben, bewegen, fouten maken, je in een klank thuis voelen.

Dit willen we met elkaar gaan doen in een zangactiviteit van de VPSG op woensdagochtend 20 maart in Utrecht.

We gaan geen moeilijke liederen zingen, wel hele mooie. Maori-liederen, waarin je de wijsheid van dit oervolk terug hoort. Liederen uit Taizé, waarin je weg kan zinken door ze almaar te herhalen. En grappige Nederlandse canons.

In afwisseling met het samen zingen doen we een meditatie rond het Latifa-gebed. Latifa betekent letterlijk: subtiel. Het latifa-gebed is een subtiele vorm van mediteren, waarbij je 7 plekken aanraakt op je lijf en in je gevoelsleven. Het gaat dan over bestaan, verlangen, hopen, vertrouwen, loslaten, liefhebben en bereid zijn. We proberen zo te werken dat iedereen zich prettig voelt. Je hoeft niks moeilijks. Je komt gewoon om  je Stem te Vinden.

Beetje zin gekregen? Stop er nog wat zin bij en meld je aan voor de Pilotdag “Stem vinden” in het Graalhuis in Utrecht op woensdagochtend 20 maart. Het kost € 10,- en wordt geleid door Judith van der Werf en Catrien Posthumus Meyjes.

Voor meer info en aanmelden, zie https://vpsg.nl/wat-we-doen/nieuws/20-maart-pilot-stem-vinden

Door: Marjoleine

Ik loop door een met kerstlichtjes versierde winkelstraat en kijk naar etalages vol blinkende spullen die in al even blinkende cadeauverpakking over de toonbank gaan. Door de boxen schallen kerstliedjes waarin warme familietaferelen bezongen worden: It’s the most wonderful time of the year, klinkt het.

Maar is dat wel echt zo? Of wordt ons hier een plaatje voorgespiegeld van hoe het leven zou moeten zijn? Dat is immers vaak het geval als er commerciële belangen mee zijn gemoeid. Het is niet zo onschuldig als het lijkt, want er ligt het gevaar op de loer dat we gaan geloven in deze ideaalplaatjes. Als je eigen leven niet op het plaatje lijkt dan kun je gemakkelijk het gevoel krijgen dat er iets mis is met je. Het contrast met je eigen leven kan zo groot zijn, dat je je nog eenzamer gaat voelen, of je nog meer onder druk voelt staan om op zo’n familieavond toch maar de gezelligste versie van jezelf te zijn, terwijl je dat van binnen helemaal niet zo voelt.

Die opgeklopte kerstidylle kan je onder druk zetten. Toch ontstaat geluk nooit onder druk; het is eerder een bijvangst van een leven dat betekenisvol is dan iets wat afdwingbaar is. Daarom lijkt het mij een zegen als je er in slaagt je te verbinden met wat kerst voor jou betekent. Voor mij staat de kerstviering voor de mogelijkheid van nieuw spiritueel leven, ook in onszelf. Ik zoek naar manieren om die betekenis tot uitdrukking te brengen, omdat het symbool staat voor hoop en vertrouwen. Wat betekent het voor jou? Misschien wel niets, ook dat kan en hopelijk mag dat ook, want het is bevrijdend om je, in ieder geval naar jezelf, niet anders voor te hoeven doen dan je bent. Daar schuilt dan weer wel betekenis in.

Of je nu alleen bent met kerst, onderdeel van een familie vol spanningen, of helemaal niet aan kerst doet, laat je niet verleiden om in een plaatje te leven, maar leef een echt leven, jouw leven.

Door Marjoleine

Deze tekening plaatste De Telegraaf op 3 september jl. en bracht -wellicht onbedoeld- schrik, pijn en verontwaardiging teweeg bij mensen die in hun leven te maken hebben gehad met seksueel misbruik, vaak op jonge leeftijd. Wat zij in deze tekening zagen laat zich raden, want er gaat de suggestie van uit dat een kind een volwassene pijpt. Ook ik schrok en raakte in verwarring; dit kan toch niet de bedoeling zijn geweest van de tekenaar?

De schrik staat in groot contrast met de ontroering die deze reeks over wat liefde is meestal oproept. En natuurlijk, de figuren op de tekening zijn doorgaans naakt, worden afgebeeld zonder geslachtsdeel en daarmee is ook deze tekening wellicht onschuldig bedoeld.

Toch mag onschuld niet verward worden met naïviteit. In een tijd waarin de krant vol staat met pijnlijke verhalen over seksueel misbruik, mag van een krant alertheid verwacht worden. Inmiddels weten we van de ellende van de vele slachtoffers van seksueel misbruik. Nu onze ogen geopend zijn mogen we ze niet meer sluiten. We zouden niet moeten wegkijken, maar juist liefdevol aandacht moeten hebben voor leed en pijn. Wie de moeite had genomen om door de ogen van een slachtoffer naar deze afbeelding te kijken, had hem niet geplaatst. Daarom is mijn boodschap aan De Telegraaf:

Liefde is… zorgvuldigheid betrachten naar slachtoffers van seksueel misbruik.