Door Marjoleine
2017 is het jaar van #MeToo. Al maandenlang kan je geen krant openslaan of je leest een item over seksueel geweld of intimidatie. Ook lijken er nog nooit zoveel televisieprogramma’s uitgezonden te zijn over seksueel geweld als dit jaar. Zo zagen we de BNN serie Misbruikt en het programma Verkracht of niet?.
Bij de VPSG volgen we de ontwikkelingen op de voet en willen ons steentje bijdragen. Het motto van de VPSG is immers al 30 jaar ‘Seksueel geweld. Praat erover’. #MeToo is wat dat betreft een hoopvolle beweging omdat het een collectieve beweging is van mensen die het zwijgen doorbreken. Dat is belangrijk, want juist het zwijgen is voor slachtoffers een dwangbuis. ‘Het is ons speciale geheimpje’ zegt een dader bijvoorbeeld samenzweerderig. Of hij dreigt: ‘Als je het vertelt, dan kom ik in de gevangenis en dat is jouw schuld’, of ‘als je het vertelt, zorg ik dat je nergens meer aan het werk komt’. Geheimhouding is een effectieve strategie van een dader om een slachtoffer in zijn macht te houden. Het is ook een misdadige strategie, want het houdt mensen soms hun leven lang gevangen in een vergiftigend isolement van schuld en schaamte. Ieder slachtoffer dat spreekt over wat hem of haar is aangedaan, bevrijdt zichzelf en opent de deur voor anderen om hetzelfde te doen. Daarom nodigen wij bij de VPSG mensen uit om te praten over wat hen is aangedaan.
We mogen daarbij echter nooit onderschatten hoeveel moed er nodig is om te spreken. We hebben immers ook nu, bij de #MeToo getuigenissen, gezien wat de risico’s zijn voor slachtoffers die een boekje opendoen. Niet geloofd worden, te horen krijgen dat ze het over zichzelf hebben afgeroepen of worden afgeschilderd als manipulatieve fantast zijn een hoge prijzen die slachtoffers betalen voor hun onthullingen.
We vinden dan ook dat de moed van hen die spreken behoedzame reacties verdient. Bij de VPSG hechten we veel waarde aan zorgvuldige afwegingen, genuanceerde woordkeus en een stellingname die recht doet aan de ervaringen van slachtoffers. Allemaal dingen die in de snelheid en sensatiegerichtheid van het publieke debat zo gemakkelijk verloren kunnen gaan, maar andersom zijn we bij de VPSG wel eens te traag in onze reacties. Te traag om te reageren op de snelle reacties op onthullingen van seksueel misbruik, die haast reflexmatig lijken: twijfelen aan het waarheidsgehalte, twijfelen aan de rol van het slachtoffer, discussie over de schuldvraag. Al die reacties die we ook terugzien in de #MeToo discussies. Het zijn reacties die opnieuw mensen het zwijgen kunnen opleggen.
De kracht van #MeToo is echter dat het een collectieve beweging is. Een enkel individu laat zich het zwijgen opleggen, maar een collectief niet! #MeToo laat zien dat er tegenkracht is. Hopelijk niet alleen een aanklagende kracht, maar een beschermende kracht. Daarom moeten wij het #MeToo gesprek met elkaar blijven aangaan, ook als straks de wind van de media aandacht weer gaat liggen. We moeten met elkaar praten over seksualiteit en grenzen. Er is immers geen krachtiger bescherming tegen individueel machtsmisbruik dan gedeelde waarden van een gemeenschap.
2017 is dan ook het jaar dat de VPSG de drempel overgaat naar de sociale media, te beginnen met ons blog ‘praaterover’. Met dit blog willen we ons steentje bijdragen, door te zoeken naar woorden en beelden die recht doen aan ervaringen van mensen die seksueel geweld is aangedaan, door het zwijgen te doorbreken. Moge het de drempel verlagen voor hen die hun verhaal willen doen. En moge het de bereidwilligheid vergroten om hun verhalen tevoorschijn te luisteren.
